Bốn ông họ Lê (Phần 1)
Tháng Tư 26, 2013 — Lê Mai
“Bằng cách nào cũng phải chiếm lại Hoàng Sa” – câu nói
của Lê Duẩn qua lời bà Bảy Vân, phu nhân của ông, trong một cuộc trả lời phỏng
vấn Đài BBC. Cho đến nay, chưa có bất cứ lãnh đạo nào của VN thể hiện quan điểm
và quyết tâm sắt đá lấy lại Hoàng Sa như Lê Duẩn. Tầm nhìn sâu sắc của Lê Duẩn
về các mưu đồ đen tối của TQ đối với VN đã được lịch sử chứng minh đầy thuyết
phục.
Trong khi Hồ Chí Minh với tài ngoại giao kiệt xuất của
mình đã cân bằng mối quan hệ tam giác phức tạp giữa VN, TQ và LX, làm cả hai
nước “đàn anh XHCN” đều trợ giúp VN trong cuộc chiến với người Mỹ thì Lê Duẩn –
không ít trường hợp, không ngần ngại bày tỏ sự không hài lòng của ông đối với
các nhà lãnh đạo TQ. Ông giao thiệp với Mao một cách bình đẳng, nhận ra lối
chơi chữ của Mao rất nhanh. Một lần Mao hỏi Lê Duẩn: “Có phải Việt Nam đã đánh
thắng quân Nguyên và quân Thanh không?”. Lê Duẩn đáp: “Đúng, còn đánh thắng cả
quân Minh nữa” – quân Minh là người Hán, dân tộc đa số của TQ. Ý của Lê Duẩn là
chúng tôi đã và sẽ đánh thắng các ông, chúng tôi không sợ các ông đâu.
Trong một lần gặp khác, chẳng biết Mao có ý gì khi nói
với Lê Duẩn rằng hiện ở nông thôn TQ thì địa chủ trở lại thống trị, còn ở thành
thị thì giai cấp tư sản thống trị, vì rằng các Chủ nhiệm hợp tác xã đều lấy vợ
là con của địa chủ, các giám đốc Xí nghiệp đều cưới con của tư bản làm vợ? Mao
rất đểu, nói theo kiểu bóng gió, ám chỉ…? Lê Duẩn rất bực, nói với Trần Quỳnh,
“Cha này lý luận lang bang, lấy vợ địa chủ trở thành giai cấp địa chủ”
(theo hồi ký Trần Quỳnh). Sử dụng từ “cha này” để chỉ Mao, điều đó có nghĩa là
Lê Duẩn không hề coi Mao là “thần thánh” hay “lãnh tụ” gì cả. Khác với Mười Cúc
Nguyễn Văn Linh, Bí thư Trung ương Cục miền Nam, khi nói chuyện với Mao, thường
gọi Mao là “Bác Mao” (Uncle Mao) – Thưa bác Mao! Đúng vậy, bác Mao. Như bác Mao
nói…
Đối với Mao như thế, thì đối với Chu Ân Lai hay Đặng Tiểu
Bình, có gì đáng ngại?
Lê Duẩn đã trách cứ Chu về việc ép VN ký Hiệp nghị
Geneve, chia cắt hai miền Nam – Bắc, Chu đã phải tỏ ý xin lỗi ông. Đến năm
1972, Chu sang Hà Nội thông báo về cuộc đi thăm TQ của Nixon, Chu lại bị Lê
Duẩn chất vấn, rằng TQ đưa VN ra đổi chác và Chu – lần thứ hai, lại phải xin
lỗi ông. Khi Chu trở về nước, Lê Duẩn thậm chí không tiễn ông ta theo phong
cách ngoại giao! Nhớ lại những năm năm mươi thế kỷ trước, Lê Duẩn hoạt động bí
mật ở miền Nam, thường lánh sang Cambodia. Tại Phnôm Pênh, có những khi ông
lặng lẽ quan sát dòng người vô tận Cambodia vẫy cờ hoa đón Chu Ân Lai – khi đó
Chu thật nổi danh trên toàn thế giới. Thế nhưng giờ đây, ông đang đối mặt ngang
hàng với Chu, kiên quyết bảo vệ lợi ích của VN.
Còn Đặng – một con người ghê gớm, đã không thể nào thuyết
phục nổi Lê Duẩn đi với TQ để chống LX, dù ông ta hứa cho không VN 2 tỷ nhân
dân tệ. Cú đụng đầu lịch sử giữa TQ và VN vào tháng 2 năm 1979, cũng có thể coi
là giữa Đặng và Lê Duẩn, kết thúc với thất bại thảm hại của Đặng.
Lê Duẩn – tất nhiên, không phải là nhà quân sự chuyên
nghiệp, song ý kiến của ông trong nhiều chiến dịch rất sắc sảo. Ông đã trực
tiếp viết một bức điện gửi Văn Tiến Dũng, đại diện A.75, trong trận Buôn Ma
Thuột: “Hai ngày nay tôi không ngủ được vì các anh đánh phân tán – Ba”. Nhưng
thế nào là “đánh phân tán” thì ông không chỉ ra.
Sau trận Buôn Ma Thuột, tình hình phát triển quá nhanh
làm các nhà lãnh đạo Bắc VN quyết định chiếm miền Nam trước mùa mưa. Thấy đã
chắc ăn, Lê Đức Thọ bèn xin Lê Duẩn vào Nam và được Lê Duẩn đồng ý với lời dặn
dò: lần này vào, nếu có gì trắc trở, hãy ở lại, giải phóng miền Nam xong rồi
mới về.
Ngày 28.3.1975, Lê Đức Thọ đến Buôn Ma Thuột. Các lực
lượng tại đấy nhận lệnh gấp rút chuẩn bị cuộc đón tiếp. Một địa điểm được chọn
là căn cứ Trung đoàn 45 ở phía Đông thị xã, vừa đảm bảo an toàn, vừa đảm bảo bí
mật và khang trang hơn nơi khác. Gần trưa, mọi công tác chuẩn bị đón tiếp tạm
xong thì một tiếng nổ long trời vang lên, làm rung chuyển các cánh cửa chớp rồi
xen kẽ là các tiếng nổ khác. Hóa ra, một kho đạn súng bộ binh nằm ngay cạnh
phòng khách phát nổ. Thế là lại phải chạy nháo nhào tìm một địa điểm khác đón
Lê Đức Thọ.
Đây không phải là lần đầu tiên Lê Đức Thọ vào Nam Nam
Và giờ đây, Lê Đức Thọ – người được giải thưởng Nobel Hòa
bình với Kissinger, đang tiếp tục di chuyển vào Nam Bộ theo đường 14 với mục
tiêu “giải phóng miền Nam”. Công binh được lệnh phải rà phá kỹ bom mìn, lại
phải đưa nhiều xe tải chở đầy gạo chạy trước mở đường, tất cả tuyệt đối không
đi chệch khỏi vệt bánh xe, khi nghỉ chỉ đứng giữa đường. Từ trạm đón tiếp của
Trung ương Cục, một chiếc Honđa chở Lê Đức Thọ tới nơi làm việc của Phạm Hùng,
Văn Tiến Dũng đang nóng lòng đón đợi.
Bốn ông họ Lê (Phần 2)
Tháng Tư 27, 2013 — Lê Mai
Tại rừng Lộc Ninh, Trung ương Cục, Quân ủy Miền với sự
chỉ dẫn chi tiết từ Bộ chính trị và Quân ủy Trung ương, đang gấp rút vạch kế
hoạch đánh chiếm Sài Gòn. Trời mưa, đường sá lầy lội, ông Thọ lo lắng tốc độ
hành quân bị chậm lại trong những vần thơ:
Nghe
chim tu hú gọi
Rừng
Lộc Ninh sáng rồi
Suốt
đêm qua không ngủ
Nằm
đếm tiếng mưa rơi
Lo
cho anh bộ đội
Lầy
lội quãng đường dài
Xem ra, qua thơ ca, Lê Đức Thọ “lo cho anh bộ đội” không
chỉ một lần. Nhân chuyến thăm biên giới phía Bắc, Tết năm 1983, Lê Đức Thọ có
bài thơ nổi tiếng Điểm tựa:
Hàn
thử biểu chỉ độ không
Đêm
nay trời rét lắm
Cái
rét biên thuỳ lạnh buốt thịt da
Cả
núi rừng chìm đắm dưới sương khuya
Gió
vi vút rít qua khe cửa nhỏ
Trằn
trọc mãi thâu đêm chẳng ngủ
Thương
anh nhiều anh chiến sĩ của tôi ơi
Những người lính VN nơi biên giới gần như “phát khóc”,
bởi họ thấy cấp trên thấu hiểu cặn kẽ cuộc sống và chiến đấu của mình đến thế.
Nếu “cụ” Thọ hiểu hoàn cảnh của mình nghĩa là Đảng sẽ hiểu. Và một khi Đảng đã
hiểu thì Đảng sẽ có cách giải quyết – họ luôn tin tưởng điều đó.
Đây
là cuộc sống của người lính:
Gạo
sấy khoai mỳ, “bát canh toàn quốc”
Và
“nước chấm đại dương” đỡ lúc đói lòng
Cũng
có khi “thịt ấm chân răng”
Nhưng
có bữa cơm toàn muối trắng
Hãy
đọc thêm hai câu:
Đời
chiến sỹ còn nhiều khổ cực
Quần
áo mong manh, cơm có bữa chưa no
Hai câu thơ thật đơn giản, cũng chẳng có nhiều chất thơ
lắm. Nhà thơ Vũ Quần Phương bình luận: hai câu thơ ấy “đủ lay động tâm hồn toàn
quân và toàn dân ta. Cái hay của thơ ở đây không để rung đùi mà để dẫn tới hành
động…đó là cái hay ở một cách nhìn, một thái độ đối với hiện thực, đó là cách
nhìn tôn trọng hiện thực, tôn trọng hiện thực vì yêu thương con người”. (?!).
Dù sao phải thừa nhận, Điểm tựa là một hiện tượng
thời ấy, người ta thảo luận, bàn tán, khen ngợi rất sôi nổi. Nếu không phải tác
giả của nó là Lê Đức Thọ, người khác viết như thế là “chết liền” – vào thời
điểm ấy. Có lẽ, cái đặc sắc nhất là ở chỗ nó nói lên được sự gian khổ của người
lính nơi biên giới.
Năm sau, đón xuân ở Minh Hải, mảnh đất cuối cùng của đất
nước, trong cảnh nắng ấm, nhà thơ lại nhớ về “anh bộ đội” đang chịu cảnh rét
mướt ở biên thùy phía Bắc:
Đường
lên biên giới đâu xa lắm
Nhưng
khó thăm anh lại một lần
Mở
đài nghe báo tin thời tiết
Đợt
rét mùa này rét rét thêm
Tôi
ở miền Nam
Ước
gì nắng ấm cả vùng biên
Ba từ “rét” của đoạn thơ ở đây cũng khá hay đấy chứ. Ý
tưởng của tác giả, xem ra vẫn là “gửi nắng ra ngoài ấy”…
Thời ấy, các nhà lãnh đạo Bắc VN, phải vào sinh ra tử,
không có điều kiện học hành bài bản, song họ am hiểu rất nhiều lĩnh vực. Và
nhiều nhà lãnh đạo còn làm thơ, thích làm thơ. Hồ Chí Minh, Trường Chinh, Lê
Đức Thọ, Xuân Thủy và tất nhiên – Tố Hữu, thường làm thơ và có không ít những
vần thơ khá hay. Còn Lê Duẩn thì sao? Thật thú vị khi biết ông đã đọc bài thơ
của mình tặng bà Bảy Vân (Nguyễn Thụy Nga) trong đám cưới của họ năm 1948 mà Lê
Đức Thọ làm ông mai, Phạm Hùng làm chủ hôn:
Hỡi
cô con gái Đồng Nai
Năm
nay là mấy năm rồi cô yêu?
Hôm
qua gió lạnh đìu hiu
Lòng
cô man mác trăm chiều nhớ thương
Hôm
nay trời tạnh mây quang
Gió
xuân đầm ấm mùi hương đậm đà
Tự
tình ta lại với ta
Say
sưa bao xiết là ta với mình
Cho
hay là giống hữu tình
Đố
ai cắt được tơ mành làm đôi
Phải chăng đây là bài thơ duy nhất của Lê Duẩn? Nghe như
thơ của Nguyễn Bính vậy. Hình như Lê Duẩn thích thơ Nguyễn Bính. Trong một lần
Pháp càn vùng Đồng Tháp Mười, cơ quan phải di chuyển. Trần Bạch Đằng và Lê Duẩn
cùng đi trên một chiếc xuồng ba lá, ông Đằng bơi lái, ông Duẩn bơi mũi, xuôi
theo kinh Dương Văn Dương ra sông Vàm Cỏ Tây. Đường xa, bơi đêm, để quên mệt,
ông Trần Bạch Đằng đọc bài “Lỡ bước sang ngang” của Nguyễn Bính. Ông Lê Duẩn
bảo đọc to lên một chút. Ông vừa bơi vừa nghe, thỉnh thoảng bình: hay. Gần
sáng, đến nơi an toàn, ông bảo Trần Bạch Đằng đọc lại lần nữa và ông gật gù:
Tay Nguyễn Bính này giỏi thật.
Lê Duẩn cũng rất am hiểu các vấn đề văn hóa. Một hôm,
Trần Độ, bấy giờ là Trưởng ban Văn hóa – Văn nghệ Trung ương được gọi lên báo
cáo với Tổng bí thư về vấn đề văn hóa để chuẩn bị cho Đại hội V. Ông hy vọng
đây là dịp tốt để có thể trình bày với Tổng bí thư toàn bộ quan điểm đổi mới về
văn hóa theo kinh nghiệm của LX. Thế nhưng, Trần Độ mới trình bày được mươi
phút thì Lê Duẩn đã ngắt lời và nói luôn một mạch cho đến hết buổi sáng. Nói về
văn hóa nhưng cách diễn đạt của Lê Duẩn đượm màu sắc triết học làm Trần Độ hết
sức ngạc nhiên và thích thú. Và như thế, suốt cả buổi sáng, Trần Độ không nói
thêm được một câu nào. Ông Duẩn hẹn chiều làm việc tiếp trong sự phấn khích.
Trần Độ hy vọng buổi chiều sẽ tìm cách trình bày cho được ý kiến của mình.
Nhưng vừa ngồi xuống ghế, chưa uống hết ly nước, ông Duẩn đã bắt đầu nói một
mạch hơn cả tiếng đồng hồ. Nhân lúc ông Duẩn dừng lại uống nước, ông Độ chen
vào nói, nhưng cũng chỉ được mươi phút, khi ông Độ dừng lại nhìn vào sổ tay,
ông Duẩn “chiếm lại diễn đàn” và cứ thế nói cho đến hết cả buổi chiều.
Mặc dù không trình bày được ý tưởng của mình, song Trần
Độ rất thán phục sự am hiểu về văn hóa của Lê Duẩn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét